Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) 20’inci Ulusal Kongresi 16 Ekim pazar günü başkent Pekin’de başlıyor. Kongrede, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in görevine üçüncü dönem devam etmesi ve yetkisini güçlendirmesi devam etmesi umut ediliyor.Bunun gerçekleşmesi halinde Şi, Mao’dan bu yana iktidarı iki süreci aşan ilk önder olacak.Her beş yılda bir düzenlenen ve ülkenin en mühim siyasal toplantısı olan kongreye katılacak ortalama 2 bin 300 delege geçtiğimiz ay belirlendi. Yüzde 73’ü adam, yüzde 27’si hanım temsilcilerden oluşan kurultay Çin’in gelecek 5 yıldaki liderliğini ve yönetim kadrolarını şekillendirecek.
1- Kurultay ne için yapılıyor?
1949’dan bu yana Çin’i yöneten Çin Komünist Partisi (ÇKP) 1921’de kuruldu. Bugüne dek düzenlenen 19 kongrede liderlik görevlerinde yer alacak adlar belirlendi. Bu yıl ülkenin dört bin yanından seçilen 2 bin 296 delege Pekin’de meydana getirilen kongrede ortalama 200 kişilik Merkez Komitesi’nin üyelerini belirleyecek.Bu seçim hangi liderlerin üst görevlere gelebileceği hakkında mühim ipuçları verecek. Asya Toplumu Siyaset Enstitüsü’nden Christopher K. Johnson, Merkez Komite üyelerinin ne kadarının değişeceğinin Şi’nin ne aşama sert bir vazife değişimi istediğinin işareti olacağının göstergesi olarak değerlendiriyor. Çoğu zaman üyelerin yüzde 60’ının değişmesi umut ediliyor. Merkez Komite, partinin icra komitesi olan 25 kişilik Politbüro üyelerinin yanı sıra, yalnızca yedi kişiden oluşan, ülkenin en üst düzey liderlik organı ve güç timsali Sürekli Komite üyelerini belirleyecek.Şi’nin üçüncü kez beş senelik parti genel sekreteri görevini üstlenmesi umut ediliyor. Şi, 1980’lerde Mao Zedong benzeri bir diktatörlükten kaçınmak için devrin lideri ve Deng Şiaoping tarafınca getirilen iki dönem sınırlamasını 2018’de kaldırmıştı.
2- Sürekli Komite üyeleri kimler?
Mevcut Sürekli Komite üyeleri, Şi’nin yanı sıra Başbakan Li Keqiang, i Zhanshu, Wang Yang, Wang Huning, Zhao Leji ve Han Zheng. Parti saflarında o seneler içinde yükselen bu üst düzey bürokratların dünyanın en kalabalık ülkesindeki mühim siyasal kararlarla ilgili birer oy hakkı bulunuyor.Sadece Şi en yüksek makamda oturuyor ve sık sık gizlilik içinde meydana getirilen toplantılarda gündemi belirliyor.Şi’nin delege ve üst düzey yöneticilerin bulunmuş olduğu seçim havuzunun belirlenmesinde mühim değişimler yaptığını belirten Johnson, “Bu değişimler daha çok şeffaflık ve açık rekabeti güçlendirmek için tasarlanan ilk oturumları alt üst ediyor” şeklinde yorumluyor.Şi’nin iktidara geldiğinden bu yana sürdürülen büyük yolsuzluk karşıtı kampanya eski bakanların, Politbüro üyelerinin sonunu getirmiş, parti içi görüş ayrılıklarını zayıflatarak rakipleri elimine etmişti.
3- Kimler gidici?
Sürekli Komite üyeliği için 68 yaş resmi olmayan emeklilik sınırı olarak kabul ediliyor. Bu yaş sınırı eski Devlet Başknaı Jiang Zemin tarafınca yaşlı bir rakibini elemek için getirilmişti.2002 senesinde bu yana Sürekli Komite üyelerinin 68 ve üstü yaşlarındaki üyeleri bu yazılı olmayan kaide gereğince görevi bıraktı. Bu resmi olmayan kuralın tekrardan uygulanması durumunda yedi üyeden ikisinin görevden ayrılması umut ediliyor. Öte taraftan bu kuralın 69 yaşındaki Şi’yi kapsamaması umut ediliyor. Böylece komitede Şi’nin yanı sıra 67 yaşındaki Li Keqiang, Wang Yang ve Wang Huning ile 65 yaşındaki Zhao’nun üye olarak duracak.Başbakan Li mart ayında başbakanlık görevini bırakacağını açıklamıştı, sadece kendisinin ve 68 yaşına ulaşan öteki üyelerin Sürekli Komite üyeliğinde kalıp kalmayacağı bilinmiyor. Bunun haricinde, 25 üyeli Politbüro’nun dokuz üyesinin daha emekli olacağı sanılıyor. Bu görevlerin açığa çıkmasının Şi’nin yakın müttefiklerine seçilme fırsatı doğurması umut ediliyor.
4- Kongrede Şi’nin halefi ortaya çıkabilir mi?
Şi, devlet başkanlığının iki dönemle sınırı olan olması kuralının yanı sıra, ikinci devrin sonunda halefin, kısaca kendisinden sonrasında devlet başkanlığını görevini devralacak kişiyi işaret gösterme benzer biçimde öteki bazı parti kurallarını da kaldırdı. Şi, bu sayede kişisel enerjisini pekiştirirken, ne kadar iktidarda kalmayı planladığına dair belirsizliği de güçlendirdi. Bu durum potansiyel haleflerin onayını almak için rekabete girmesine zemin sunuyor.Çinli önder, geçen yıl üst düzey pozisyonlara yakın müttefiklerini getirdi. 65 yaşındaki yeni Kamu Güvenliği Bakanı Wang Xiaohong bu kişilerden biri. Partinin Şangay lideri Li Qiang da iki aylık tartışmalı Covid-19 kapanmasına karşın görevini korumayı başardığı için öne çıkan adlardan olarak görülebilir.
5- Şi, Çin’in en kuvvetli lideri olmayı sürdürecek mi?
Uzmanlar Şi’nin Mao’dan sonrasında ülkenin en kuvvetli lideri olmayı sürdürmesini bekliyor. Parti propagandası geçen sonbaharda Şi’nin mirasını desteklemek için kolları sıvadı, önceki liderlerin başarılarını küçümsemeye ve Şi’yi “ÇKP mitolojisindeki en elit adlar” arasına yerleştirmeye başladı.Mao’dan bu yana her Çinli önder kişisel bir siyasal felsefe ya da fikri devler anayasasında sistemleştirdi. Şi’nin siyasal ideolojisini yansıtan “Yeni Çağ’da Çinli Özelliklerle Sosyalizme Üstüne Şi Cinping’in Düşünceleri” 2018’de anayasaya girdi. Şi’nin kendini Mao ile karşılaştırma eğiliminde olduğu görüşünü ile getiren uzmanlar, Şi’nin bu ideolojinin adını kısaltıp “Şi Cinging Düşünceleri” haline getirme arayışında olmasını bekliyor.
Yoruma kapalı.