Fransa, uzun süredir tartışmalara yol açan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron hükümetinin oya sunmuş olacağı emeklilik reformuna karşı tren, tayyare seferleri, okul ve hatta hastane hizmetlerinin kesintiye uğrayacağı bir işbırakımı dalgasına sahne olmaya başladı. Son kamuoyu yoklamaları Fransız halkının çoğunluğunun tasarıya karşı bulunduğunu işaret ediyor. Peki neredeyse tüm sendikaların katılacağı ülke genelindeki grevler Cumhurbaşkanının emeklilik reformunda geri adım atmasını sağlayabilir mi?
‘Değişiklik yapmak istemiyorlar’
Cumhurbaşkanı Macron’un emeklilik sistemini değişiklik yapma mevzusundaki ilk denemesi aslen hezimetle sonuçlandı. 2019-2020 kışında, gündeme gelen tasarı ülkede 1968’den bu yana en büyük işbırakımı dalgasının yaşanmasına niçin oldu. Peşinden da Covid-19 salgının başlamasıyla Cumhurbaşkanının projeyi rafa kaldırdı. Fakat 2022’de Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tekrardan aday bulunduğunu açıklayan Macron, kampanyası esnasında seçim reformunu yine gündeme taşıdı ve nisanda gelen zaferinin peşinden emeklilik mevzusundaki çalışmalara hız verdi. Bununla beraber Haziran 2022’deki genel seçimlerde lideri olduğu partisi Ensemble’ın (Beraber) mecliste çoğunluğu kaybetmesi grevlerin yanında milletvekillerinden de metnin onay almaması ihtimalini kuvvetlendirdi. Revue politique et Parlementaire adlı çözümleme dergisinin genel gösterim yönetmeni Arnaud Benedetti halktaki tepkinin daha da büyüdüğüne işaret ediyor. İlk grevlere katılmayan sendikaların bugün süregelen iş bırakma eylemlerine destek verdiğinin altını çizen uzman, “Tahminler oldukça sayıda insanoğlunun sokağa çıkacağını gösteriyor; 1 milyon ila 1,5 milyon insan, ki bu da işbırakımı hareketini oldukça memnun edecektir” dedi.
“Yüzde 66, reforma karşı”
Birçok kamuoyu yoklaması Fransızların çoğunluğunun Macron’un önerilerine karşı bulunduğunu gösteriyor. Son geniş çaplı bir ankette yüzde 66’lık bir kesim emeklilik yaşlarının 62’den 64’e çıkarılmasına karşı çıkarken, yüzde 60’lık bir kesim de tam emeklilik için ihtiyaç duyulan ödeme süresinin 43 yıla çıkarılmasını istemiyor.
“Macron ve hükümeti, ikna edemiyor”
Nottingham Üniversitesi’nde Fransız siyaseti profesörü olan Paul Smith, “Kamuoyundaki muhalefetin büyük bir kısmını ‘Fransız modeli emekilikte’ ısrar edenler oluşturuyor” diyor. “Bu modelin bir kural dışı bulunduğunu korumak için çaba sarfeden büyük bir bölüm bunu değişiklik yapmak istemiyor” diyen Smit, Fransız hükümetinin Almanya dahil komşu ülkelerde emeklilik yaşlarının daha yüksek bulunduğunu belirten ikna çabalarının işe yaramadığını vurguluyor. Hükümetin kontakt hataları da yaptığını işaret eden uzmanlar, ilk etapta Macron’un emek verme süresinin uzatılmasına karşı bulunduğunu söyleyip hemen sonra uzatmasının “tutarsızlık” olarak agılandığını işaret ediyor.
Sendika ve muhalefetin görevi?
Macron’un reformdan geri atmasında mühim rol oynayabilecek sendikalar 1995’te Cumhurbaşkanı Jacques Chirac hükümetine geri adım attıran grevlerin tekrardan yaşanmasını hedefliyor. Fakat bu hedefe ulaşmak için halkın işbırakımı çağrılarını desteklemesi koşul. Uzmanlar burada iki faktörün oldukça mühim olduğu kanısında. Bunlardan ilki hükümetin direnmesi ve anlaşmazlığın zamana yayılması durumunda sendikaların grevleri sürdürebilecek imkanlara haiz olup olmadığı. Diğeri ise grevlerin milletvekilleri üstündeki tesiri. Zira Macron’un hazirandaki zeçimlerde çoğunluğu kaybetmesi tasarının kabulünü zorlaştırdı. Bununla beraber reformu destekleyen Les Republicains Partisi’nin (LR, Cumhuriyetçiler) tasarıyı desteklemesi, yasayı geçirecek çoğunluğu sağlaması Macron’un elini kuvvetlendiriyor. Fakat her ne kadar emeklilik mevzusunda iki parti hem düşünce şeklinde görünse de aslen büyük düşünce ayrılıkları da söz mevzusu. Zira Macron şeklinde sağcı olan LR milletvekillerinin bazıları iktidar partisinden değişik olduklarını kanıtlama arayışında. Macron için öteki mühim bir negatif durum da LR’nin yeni lideri Eric Ciotti. Partinin kim bilir en köktencilik sağcılarından olan Ciotti, kendisini aşırı sağcı eski cumhurbaşkanı talibi Eric Zemmour’a daha yakın görüyor. Sadece, partinin emeklilik reformunu tarihsel olarak hep desteklemiş olması ve Macron’u desteklemenin partinin ön plana çıkacağı yönündeki genel hissiyat partinin Macron lehine oy kullanma ihtimalini artırıyor. Gene de grevlerin aylarca sürmesi ve geniş halk desteğini arkasına almasının LR’de bir pozisyon değişikliğine niçin olabileceği ihtimali bulunuyor.
Tasarı Meclis’ten geçmezse Macron ne yapabilir?
Ulusal Meclis emeklilik düzeltim tasarısını 6 Şubat’ta görüşmeye başlamış olacak. Meclis’in alt kanadı ve peşinden Senato’nun metni oylaması için 26 Mart’a kadar süreleri olacak. Tasarının meclisten dönmesi Cumhurbaşkanı’nın Anayasa’nın 49. Maddesi’nin 3. bendini uygulamaya sokmasına niçin olabilir. Ülkenin bu en tartışmalı maddesi parlamentonun reddine karşın Cumhurbaşkanının yasayı yürürlüğe sokmasına hak tanıyor. Fakat bu maddeye karşı bir de koruma mekanizması öngören anayasa milletvekillerine güvensizlik oylamasına gitme hakkı tanıyor. Bu oylamanın başarı göstermiş olması, hükümetin düşmesi ve yeni milletvekili seçimlerine gidilmesi demek. Başbakan Elisabethe Borne bu yetkiyi şu ana kadar 10 kez kullandı ve şu ana kadar mecliste bir güzensizlik oylamasına gidilmedi.
Yoruma kapalı.