Hükümet karşıtı protestolar sebebiyle ülke içinde ‘köşeye sıkışan’ İran hükümetinin ‘gündemi değiştirebilmek için sınırda ve yurt haricinde askeri güç gösterisi’ yapmış olduğu belirtiliyor. Bir taraftan Rusya’ya Ukrayna’da sivillerin ölümüne yol açan silahlı insansız hava araçları tedarik ederken bir taraftan da Azerbaycan sınır bölgesinde askeri tatbikat düzenliyor. Öteki taraftan da ara sıra Irak’ın kuzeyinde konuşlu Kürt mevzilerini bombalıyor. AP’nin analizine bakılırsa bu hamleler, İran liderliğinin, 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de “terbiye polisinin” gözaltısı esnasında yaşamını kaybetmesi sonrası patlak veren gösterilerin sürdüğü bir ortamda sertlik yanlısı politikalarla iç kamuoyundan destek bulma girişimi.Bununla beraber bu hamleler, hem Orta Doğu hem de Batı’ya, rejimin iktidarda kalmak için içeride ve dışarıda güç kullanmaya eğilimli olduğu mesajını veriyor.İlaveten tatbikat Tahran’ın, Azerbaycan’la Nahçıvan’ı birbirine bağlaması öngörülen “Zengezur Koridoru”nun açılmasına yönelik diplomatik tepkilerini yoğunlaştırdığı bir döneme denk geliyor.
İran, Azerbaycan sınırında askeri tatbikat başlattı
İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO), bu hafta başlangıcında ülkenin kuzeybatısında yer edinen ve Azerbaycan sınırı süresince uzanan Aras Nehri bölgesinde geniş çaplı askeri tatbikat başlattı. Devrim Muhafızları Ordusu Kara Kuvvetleri tarafınca düzenlenen askeri tatbikata Azeri nüfusun yoğun olarak yaşamış olduğu Aras Nehri civarındaki Erdebil ve Doğu Azerbaycan eyaletleri ev sahipliği yapıyor.Askeri yetkililer tatbikatta paraşütle atlama, gece operasyonu, helikopterle cenk operasyonu, intihar İHA’larıyla operasyon, Aras Nehri üstünde köprü inşası, bağlantı yolları ve hakim tepelerin ele geçirilmesi manevralarının düzenlendiğini belirtiyor. Sadece tatbikatın süresine ilişkin informasyon paylaşılmış değil. İran, geçen ay, iki şimal komşusu içinde askeri çatışmaların patlak vermesinin peşinden “Azerbaycan’ın Ermenistan’dan toprak almasına hoşgörme göstermeyeceği” tehdidinde bulunmuştu.
İran’ın nükleer programı
İran’ın nükleer programı bölgede istikrarsızlık riskini daha da arttırıyor. Tahran’ın elinde, neredeyse istediği takdirde atom bombası halletmeye kafi gelecek kadar zenginleştirilmiş uranyum mevcut. Keza dünya güçleriyle yapmış olduğu sorunlu anlaşmaya ilişkin müzakereler çöktüğü için daha fazlasını halletmeye devam ediyor.
Protestolara her kesimden insan katılıyor
Toplumsal medyada gösterilen videolar, İran’da orta okul ve lise çağındaki çocuklardan yaşlılara kadar toplumun her kesiminin, 100’den fazla şehre sıçrayan protestolara yoğun şekilde katıldığını gösteriyor.Bir ‘isyan’ biçimi olarak bayanlar gösterilerde ve Tahran sokaklarında başörtülerini çıkararak dolaşıyor. Keza tepki olarak başörtülerini yakıyor. Güvenlik güçlerinin tutuklama, dayak ve hatta ölümcül sertlik tehdidi bile ekonomik krizin pençesindeki halkın öfkesini bastırmaya yetmiyor.Aktivistler, halihazırda binlerce kişinin gözaltına alındığını ve 200’den fazla kişinin öldürüldüğünü belirtiyor.Ayrıca İran hükümeti de Tahran başta olmak suretiyle öteki kentlerde rejim destekçisi kişileri bir araya getirerek karşı hamle halletmeye ve güç gösterisinde bulunmaya çalışıyor.
İran ilk saldırılarda Irak’ın kuzeyini hedef aldı
İran’ın sınır ötesi saldırılarının ilki eylül ayı sonlarında, Irak’ın kuzeyinde Kürt grupların olduğu bölgelere insansız hava aracı ve roket saldırıları düzenlemesiyle gerçekleşti. Kürt yetkililer, saldırılarda biri Amerikan vatandaşı olmak suretiyle minimum 16 kişinin öldüğünü ve onlarca kişinin de yaralandığını bildirdi. Öte taraftan yalnız dini Önder Ayetullah Ali Hamaney’e karşı görevli olan Devrim Muhafızları Ordusu, birkaç gün süresince askeri tatbikat yapmış olduğu İran’ın şimal sınırında da askeri hareketlilik yaşandı.Stockholm Internasyonal Sulh Araştırmaları Enstitüsü’ne bakılırsa, Tahran, Azerbaycan’ın İsrail’le ilişkisine tepkili. Zira Azerbaycan, 2016-2020 yılları aralığında tabanca ithalatının yüzde 69’unu İsrail’den gerçekleştirmiş oldu. İran ek olarak denize kıyısı olmayan Ermenistan’la olan 44 kilometrelik sınırını korumak istiyor ki bu da Azerbaycan’ın cenk yöntemiyle yeni topraklar ele geçirmesi halinde tehlikeye girebilir.
İran’dan Rusya’ya kamikaze insansız hava aracı tedariki
Tahran’ın varlık gösterdiği bir öteki cephe ise Ukrayna. Moskova, 8 aydır devam eden Ukrayna işgali esnasında elindeki duyarlı güdümlü cephane stokunu tüketti. Rusya bu aşamada İran’dan düşük maliyetli “intihar” dronları tedarik etmesini istedi.İran’ın tedarik etmiş olduğu kendine özgü üçgen şeklindeki tasarımlarıyla malum “Şahid-136” isminde kamikaze insansız hava araçları, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de binaları ve öteki sivil hedefleri vurdu.Ukrayna ordusu, 13 Eylül’den bu yana ülke genelinde Rusya’ya verildiği söylenen İran üretimi 223 “Şahid-136” isminde kamikaze insansız hava aracının (İHA) düşürüldüğünü bildirdi.Moskova ve Tahran her ne kadar iddiaları yalanlasa da Hamaney, çarşamba günü yapmış olduğu bir konuşmada bu araçların cenk alanındaki ölümcül kabiliyetlerini kanıtlama ettiğini dile getirdi.
İsrail ve ABD’den güç kullanma tehdidi
İsrail, İran’ın nükleer tabanca elde etmesine asla izin vermeyeceği uyarısında bulunuyor. Daha ilkin de Irak ve Suriye’deki nükleer programları yok etmek için hava saldırıları düzenlemişti.Bu durum, İran’ın nükleer programıyla ilgili gerilimler nispeten sakinleşmiş olsa da daha geniş çaplı bir çatışma riskini bununla beraber getiriyor.Ayrıca ABD, gerektiğinde bölgede güç kullanmaya hazır olduğu sinyalini vermeye devam ediyor. Nükleer kapasiteli B-52 bombardıman uçaklarının Başkan Donald Trump döneminde süregelen uçuşları Başkan Joe Biden döneminde de devam ediyor. ABD’nin Orta Doğu’daki en üst düzey askeri yetkilisi general Erik Kurilla, Umman Denizi’nde bir ABD balistik roket denizaltısına binerek, ABD’nin nükleer denizaltı kabiliyetini gösteren bir bildiri gönderdi. General Kurilla, ortalama 8 saat USS West Virginia gemisinde kaldı.
Yoruma kapalı.