Fransızların “baget” ekmeği, Cezayir’deki Berberilerin müziği “rai” Sırpların erik rakısı “slivovitz”, Tunus’un “harissa” sosu, Türk ve Azerilerin “çay kültürü”… Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerine girmek için verilecek sonucu bekleyen adaylardan birkaçı.Listeye kayıt olmak için bekleyen 56 tavsiye, Fas’ın başkenti Rabat’ta Covid-19 salgınından bu yana ilk kez karşı karşıya yapılacak görüşmede değerlendirilecek ve salı günü öğleden sonradan itibaren Unesco’nun Twitter hesabından duyurulacak.Adaylardan dört tanesi acil koruma sıralamasında yer ediniyor. Bunlardan biri Türkiye’deki Ahlat yöresindeki taş ustalığı geleneği. Öteki adaylar ise Vietnam’daki Cham halkının çömlekçilik geleneği, Şili’deki Quinchamalí ve Santa Cruz de Cuca çömlekçiliği ve Arnavutların geleneksel kostümü Xubleta’nın yapmı, el işçiliği ve türleri.Ana malzemesi pancar olan Borç Çorbası temmuz ayında Ukrayna’nın kültürünün bir parçası olarak Unesco Somut Olmayan Miras Sıralaması’ne “fazlaca acil koruma ihtiyacı” gerekçe gösterilerek kaydedilmişti.
Türkiye UNESCO’ya hangi adaylar için başvuruda bulunmuş oldu?
Çay kültürü
Türkiye’nin 2020 senesinde ulusal envantere kaydettiği “çay kültürü” Türkiye ile Azerbaycan’ın beraber yapmış olduğu müracaat ile Unesco listesine girmeyi bekliyor. Türkiye adına başvuruyu meydana getiren Kültür ve Gezim Bakanlığı’na bağlı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü çay kültürünün “Türkiye’de yaşayan insanoğlu tarafınca çay yetiştirilmesi, hazırlanması, servis edilmesi ve içilmesi ile ilgili informasyon, beceriler, anane ve görenekleri temsil ettiğini” belirtti.Çayın yalnız bir içecek değil, bununla birlikte Türk günlük yaşamı için temel bir sosyalleşme aracı bulunduğunu vurgulayan başvuruda “Çay servis etmek ve beraber çay içmek dostluk, misafirperverlik ve nezaket göstergesidir” denildi.Çayla ilgili bir başka müracaat da Çin’den geldi. “Geleneksel çay işleme teknikleri ve Çin’de buna bağlı toplumsal uygulamalar” olarak anlatılan müracaat kaydolmayı talep eden adaylardan.
İpekçilik ve ipek dokuma
Türkiye, Afganistan, Azerbaycan, İran, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan’la beraber ipek böcekçiliği ve dokuma için geleneksel ipek üretimini aday gösterdi.
Nasreddin Hoca fıkraları
Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan ile beraber Nasreddin Hoca fıkralarının anlatılması geleneğinin listeye alınmasını talep etti.
Öteki bazı adaylar hangileri?
İran ve Suriye telli müzik aleti udun yapımı ve çalınmasını,Belarus saman çöpü örme sanatını, Fransa ve Belçika yaşayan panayır kültürü ve gosteri sanatını, Azerbaycan pehlivanlık kültürü, oyunları ve geleneğini,Avusturya, Çekya, Almanya, Letonya, Polonya ve İspanya kereste işçiliğini, Avusturya, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Macaristan, İtalya, Romanya, Slovakya ve Slovenya Lipizzan atı yetiştiricilik geleneğini, Andorra ve Fransa Pireneler’deki ayı festivalini,Cezayir Rai halk müziğini,Afganistan Behzad stilinde minyatür sanatını,Zambiya Kalela dansını, Birçok Orta Doğu, Arap Yarımadası ve Şimal Afrika ülkesi hurma bilgici, becerisi, anane ve uygulamalarınıMacaristan telli çalgı orkestra geleneğini,Küba hafifçe rom yapımı ustalık bilgisini,Gürcistan geleneksel binicilik oyunlarını aday gösterdi.Değerlendirmede tat, müzik ya da estetikten ziyade kültür, sanat, anane ve el becerisi dikkate alınıyor.
Türkiye’nin Unesco Somut Olmayan Kültürel Miras Sıralaması’ne kayıtlı unsurları
2003 senesinde meydana getirilen sözleşme ile oluşan sıralama bir kültür diplomasisi aracı olarak kültürel uygulamaların, bilhassa de sözlü gelenekler, gosteri sanatları, toplumsal kurallar, törenler, festivaller ve hatta tabiat ve evrene dair informasyon ve becerilerin nesilden nesile aktarılmasına katkı vermeyi amaçlıyor.Türkiye’den bugüne dek Meddahlık, Aşıklık Geleneği, Nevruz, Semah, Alevi-Bektaşi Ritüeli, Mevlevi Gökyüzü Töreni, Karagöz Türk Kahvesi Kültür ve Geleneği, Çini Ustalığı, Hıdrellez, Dede Korkut Mirası, Merasim Keşkeği Geleneği, Kırkpınar yağlı Güreşleri Festivali, Mesir Macunu festivali, Ebru Sanatı, Hüsn-i Hat Sanatı, Islık Dili, Türk Okçuluğu, Minyatür Sanatı, İnce Ekmek Yapma ve Paylaşma Kültürü: Lavaş ve Yufka ile Geleneksel Strateji ve Zeka Oyunları: Mangala ve Göçürme somut olmayan kültürel miras listesine kaydedildi.Türkiye kaydettirdiği 21 unsur ile UNESCO’ya en fazlaca unsur kaydettiren ilk beş ülke içinde yer ediniyor.
Yoruma kapalı.