Soğuk Harp’ın başındaki Sovyet tehdidine karşı ortak bir müdafa örgütü olarak kurulan Şimal Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), yakın siyasal tarihin en mühim internasyonal müesseselerinin kim bilir başlangıcında geliyor. Peki NATO tam olarak neyi amaçlıyor ve nasıl çalışıyor ?
Nasıl kuruldu ?
Şimal Atlantik Antlaşması Örgütü, 4 Nisan 1949’da 12 ülke tarafınca imzalanan Şimal Atlantik Antlaşması’na dayanarak Washington’da kuruldu. Belçika, İngiltere, Fransa, Hollanda ve Lüksemburg tarafınca 17 Mart 1948’de imzalanan Brüksel Antlaşması, NATO’nun kuruluşunun temeli olarak biliniyor. 1950 senesinde Kore Savaşı’na katılan Türkiye, 1952 senesinde NATO’ya kabul edildi.
NATO neyi hedefliyor?
Örgütün kurulmasındaki temel hedef, “üye ülkelerin herhangi bir dış güçten gelebilecek saldırıya karşı ortak müdafa yapmaları” olarak tanımlanıyor. Üye ülkeler, herhangi bir üyeye karşı meydana getirilen bir silahlı saldırıyı tüm üyelere yapılmış kabul ediyor. Dolayısıyla bir silahlı hücum olması durumunda her bir üye, bireysel yada kolektif müdafa hakkının kullanılmasında saldırıya uğrayan üyeye yardım etme sorumluluğu taşıyor. Ek olarak üyelere, lüzumlu görüldüğünde Şimal Atlantik bölgesinin güvenliğini sağlamak ve sürdürmek için silahlı güce başvurabilme seçeneği tanınıyor.
Soğuk harp sonrası ne oldu?
Soğuk harp döneminde Sovyetler Birliği, ittifakın en mühim varlık sebebi oldu. Sovyetler Birliği’nin yıkılması ve Varşova Paktı’nın 1991’de dağılmasını arkasından ve NATO’nun amacında, doğasında, görevlerinde ve Avrupa kıtasına odaklanışında stratejik bir tekrardan değerlendirme ihtiyacı dünyaya geldi. Bu değişiklik, 1990’da Paris’te NATO ile Sovyetler Birliği içinde imzalanan, belirli askerî azaltmaları mecburi kılan ve Aralık 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrasında da devam eden Avrupa’da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması ile hız kazanmıştır.NATO ek olarak yeni özerk olan Orta ve Doğu Avrupa ülkelerini kapsayacak aşamalı bir büyümeyi başlattı ve etkinliklerini daha ilkin ilgilenmediği politik ve insancıl durumlara genişletti. NATO sonrasında, siber güvenlik, terör, göç mevzularına da üyelerinin güvenliğini tehlike arzettiği sebebi öne sürülerek el attı.
NATO’nun operasyon yapmış olduğu bölgeler neresi ?
Soğuk Harp esnasında NATO tarafınca hiçbir askerî operasyon gerçekleştirilmedi. Soğuk Harp sona erdikten sonrasında ilk operasyonlar 1990 ve 1991’de, Irak’ın Kuveyt’i işgali sebebiyle yapılmış oldu. Havadan erken uyarı özellikli uçaklar Türkiye’nin güneydoğusuna gönderildi ve kısa süre sonrasında bölgeye birlikler sevk edildi. Ondan sonra sırasıyla Bosna-Hersek ve Kosova’nın arkasından, Libya ve Afganistan’da boy gösteren NATO, Aden Körfezi’nde korsanlıkla mücadelede etkili bir rol oynadı.
Yeni üyeler kim? Karar mekanizması nasıl işliyor ?
NATO, Sovyetler Birliği’nin çökmesinin arkasından Orta ve Doğu Avrupa ülkelerini kapsayacak aşamalı bir büyümeyi başlattıİttifak mensubu ülke topraklarının büyük bir kısmı Avrupa ve Şimal ABD’da bulunan NATO’nun 30 üyesi bulunuyor. Varşova Paktı’ndan ayrılan doğu Avrupa ülkeleri, NATO’ya dahil olan yeni ülkelerin mühim bir bölümünü oluşturuyor. Makedonya 2020’de İttifak’a katılan son ülke olmuştu.Merkezi Belçika’nın başkenti Brüksel’de olan ittifakta kararlar NATO Konseyi tarafınca alınıyor ve üyelerin kararları veto etme hakkı bulunuyor. İttifakın danışma organı olarak vazife meydana getiren NATO Parlamenterler Asamblesi ise siyasal mevzularda da tavsiyelerde bulunabiliyor.
Yoruma kapalı.