Ukrayna’da cephe hattında top sesleri içinde konuşan maskeli bir savaşçı, nihai hedefinin daha doğudaki bir toprak parçasını, Rusya’ya bağlı Çeçenistan Cumhuriyeti’ni ‘kurtarmak’ bulunduğunu söylüyor.Takma adı Maga olan bu asker, Rus birliklerine karşı Ukrayna’ya destek veren gönüllü Çeçen savaşçılardan oluşan bir birliğin üyesi. Akrabalarının birçoğu karşı tarafı (Moskova) destekliyor. Ya da en azından desteklediğini söylemek zorunda. Moskova destekli Çeçen önder Ramazan Kadirov, kendisini Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bir “piyadesi” olarak tanımlıyor ve Ruslar için savaşmak suretiyle Çeçen askerlerin mühim bir kısmını Ukrayna’ya gönderiyor.Kadirov, Rusya’nın çatışmalarda şimdiye kadar sergilediği performansı sert bir üslupla eleştirerek Moskova’nın Ukrayna’da düşük kapasiteli bir nükleer tabanca kullanmayı düşünmesi icap ettiğini bile söylüyor. Ukrayna komutası altındaki Çeçen savaçılar ise burada kazanılacak bir zaferin Rusya’da siyasal krize yol açması ve bunun da Kadirov’u devirmesini ümit ediyor. Kadirov, ABD dahil Batılı birçok ülke tarafınca insan hakları ihlalleriyle suçlanıyor. Kendisi ise hak ihlali iddialarını reddediyor. Güvenlik sebebiyle gerçek adını vermeyen Maga, “Yalnız savaşmak için savaşmıyoruz.” diyor ve Çeçenlerin yanı sıra Kafkasya’daki öteki etnik azınlıkları da kastederek ekliyor: “Halklarımız için özgürlük ve bağımsızlık istiyoruz.” Mensubu olduğu birlik, Moskova destekli ayrılıkçıların Ukrayna’nın doğusundaki toprakları ele geçirdiği 2014 yılından bu yana Kiev’le el ele veren etnik Çeçenlerden oluşan birkaç taburdan biri.Savaşçıların bir çok, Sovyetler Birliği’nin çöküşünü takip eden iki Çeçen savaşı esnasında kendilerinin ya da akrabalarının sığındığı Avrupa’dan geliyor. Maga, genç savaşçıların Çeçen bağımsızlık savaşlarında savaşım ederken yaşamını kaybedenlerin evlatları bulunduğunu, yaşlıların ise direkt cenk deneyimine haiz kişilerden oluştuğunu dile getiriyor. Toplumsal medyada Ukrayna’daki ‘kahramanlıklarıyla’ ilgili videolar gösteren Kadirov’un askerlerinin aksine, düşük profil çiziyor ve hem Çeçenistan’da hem de Ukrayna’da “Kadirovcuların” acımasız şöhretinin (gerçek) Çeçenlerin imajını lekelediğini söylüyorlar.Kadirov, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasını takip eden yirmi yıl süresince Çeçenistan’da akan kana son verdiğini, Kremlin’le sadadake dayalı ilişkileri tekrardan kurduğunu, militanları yok ettiğini ve ekonomiyi tekrardan inşa ettiğini iddia ediyor. Bu haber için gönderilen sorulara ise cevap vermedi.
Kadirov’un kuvvetli konumu
Bazı bölge uzmanları Kadirov’un iktidarının sertlik, Kremlin himayesi ve propagandanın da birleşimiyle pekiştiği değerlendirmesinde bulunuyor. Babası Ahmet Kadirov, iki savaşın dağlık bölgeyi harabeye çevirmesinin arkasından ‘düzeni sağlamak’ için Putin tarafınca göreve getirilmişti.Kafkasya araştırmacısı Cerwyn Moore’a gore Kadirov, 2004 senesinde babasının öldürülmesinden sonrasında ‘İslamcı isyanı’ bastırmak suretiyle başa geçti ve çağıl Çeçen kültürünü sıkı sıkıya kendi liderliğine bağladı.Birmingham Üniversitesi’nde internasyonal ilişkiler alanında öğretim görevlisi olan Moore, “Bu tür bir dinamiği değiştirebilmek için oldukça şey gerekir.” diyor. Bu, Ukrayna’da Ruslara karşı savaşan Çeçenler dahil Kadirov’un muhalifleri içinde, Moskova’nın Ukrayna’da kaybetmesi halinde Putin’in inşa etmiş olduğu otoriter “güç dikeyinin” parçalanabileceği yönündeki umutları söndürebilmiş değil. Reuters’ın haberine gore Ukraynalı yetkililer bu umutları kendi lehine kullanmaya çalıştı. Eylül ayında Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy etnik kökeni Rus olmayan Rusya vatandaşlarından, bilhassa de Kafkasyalılardan ‘Putin’in ordusuna’ katılmayı reddetmelerini isteyerek “özgürlüğünüzü şimdi sokaklarda ve meydanlarda savunmanız gerekiyor” çağrısında bulunmuş oldu.Özenle hazırlanmış video konuşmasında Zelenskiy, 19. Yüzyılda imparatorluk Rusya’sına karşı savaşmış meşhur direniş lideri olan Kafkas halk kahramanı İmam Şamil’e ve mirasına atıfta bulunmuş oldu.Haftalar sonrasında Ukrayna parlamentosu, 1990’ların ortasındaki ilk Çeçen Savaşı’nın arkasından Moskova’dan fiilen bağımsızlığını kazanan (kısa ömürlü) Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin Rus işgali altında bulunduğunu tanıma sonucu aldı.Başbakan sıfatıyla sürgündeki “Çeçen-İçkerya hükümetine” liderlik eden Ahmed Zakayev, geçen ay Ukrayna medyasına verdiği demeçte, Ukraynalı yetkililerle görüşmek suretiyle sık sık Kiev’e gittiğini teyit etti ve Ukrayna için savaşan Çeçen güçleri de “öncü birlik” olarak gördüğünü söylemiş oldu.Zakayev 24 Ekim’de Radio Free Europe/Radio Liberty’nin Ukrayna servisine verdiği mülakatta “Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin silahlı kuvvetleri bugün burada (Ukrayna savaşı) yenileniyor.” ifadesini kullandı. Moore’a gore, Zakayev’in hareketi “parçalanmış durumda” ve halihazırda Kadirov için oldukça azca tehdit oluşturuyor.Bununla beraber mevcut savaşın, Ukrayna’da savaşanlar dahil genç nesil için “Çeçen diktatörden” ayrı olarak kültürlerini keşfetme fırsatı sunduğunun da altını çiziyor ve ilave ediyor:”Rusya’ya karşı Ukrayna direnişi şemsiyesi altında bir tür yarı sanal kimlik duygusu yaratıyor olmaları bile oldukça kuvvetli bir şey.”
“Moskova destekli Çeçen hükümetiyle hesaplaşmanın da zamanı gelecek”
Bu çabaya, Maga’nın birliğinde kendisini “Tor” olarak tanıtan bir başka savaşçının, Rusya’da ‘teknolojik olarak bağlantılı ve politik olarak meraklı’ bir Kafkas topluluğu olarak tanımladığı şey de katkı sağlıyor. Maga’ya gore şimdilik Kafkasya bölgesindeki birçok şahıs, devlet medyasında devamlı olarak gösterilen, “Rusya’nın, Batı saldırganlığına karşı bir siper” olduğu yönündeki devletin empoze etmiş olduğu resmi görüşe inanıyor. Sadece yeni bir hesaplaşmanın zamanının geleceğini söylemeyi de dikkatsizlik etmiyor:”Bu kaçınılmaz, tıpkı yarının güneşinin doğuşu şeklinde.”
Yoruma kapalı.